نقادی از آن دست از مقوله هایی ست که در تمامی عرصه های جامعه علی الخصوص در جامعه ی هنری رواج فراوان دارد . برخی از صاحبنظران عرصه های هنری معتقدند که نقد به هر شکلی که باشد باعث بهتر شدن و تکامل فرد نقد شونده می شود . برخی دیگر هم بر این اعتقادند که نقد اگر به صورت اصولی و درست انجام بگیرد می تواند کارساز باشد و در غیر آن نه تنها مفید نیست ، بلکه این قدرت را دارد که فرد نقد شونده را به طور کامل از دایره ی فعالیت های هنری خارج سازد .

امروزه در حوزه ی نقد با واژگانی مانند "نقد مغرضانه" و "نقد فاقد دانش" بسیار برخورد می کنیم . اما واقعا حقیقت نقد چیست ؟ و چرا گاها در مقابل نقد و نقادی مقاومت و تقابل زیبادی وجود دارد ؟

شاید بتوان گفت مهم ترین مشکل در نقد ، ندانستن مفهوم واقعی نقد و نداشتن سواد نقد توسط فرد نقاد باشد . "استاد عبدالعلی دستغیب" از برجسته ترین افراد حوزه ی نقد ادبی و چهره ی ماندگار نقد درباره ی سواد نقد می گوید : سواد نقد ، تنها اشراف علمی داشتن درباره ی موضوع مورد نقد نیست ؛ بلکه باید نگاه نقاد یک نگاه عادلانه باشد . یعنی بایستی نقاط قوت و ضعف اثر مورد نقد را به شکل موازی ببیند .

اگر این تعریف از سواد نقد را در کنار تعریف نقد در لغت نامه ها بگذاریم به سادگی می توانیم به آسیب هایی که در نقد کنونی جامعه ی ما وجود دارد پی ببریم .

فرهنگ لغات معین ، نقد را تشخیص محاسن و معایب چیزی می داند و در متون کهن تر از نقد به عنوان "بهین چیزی را برگزیدن" یاد شده است .

اما متاسفانه امروزه در حوزه ی نقد هنری شاهد آن هستیم که کم تر کسی از نقادان به دنبال تعیین محاسن و معایب اثر هستند ، چه برسد به آن که بخواهند وجهه بهتر اثر را مشخص کنند . نقد در جامعه ی امروزی ما تبدیل شده است به تعیین نقطه ی ضعف اثر و پروراندن و بزرگ جلوه دادن آن .

متاسفانه هرگاه ما در مقام نقد بر می آییم ، سعی می کنیم در ابتدا از تمام نقاط قوت حتمی و زیبایی های آن اثر چشم پوشی کرده و سپس آن قدر نقاط ضعف احتمالی آن را برجسته کنیم که تمام زیبایی های کار را در پشت  ضعف های آن مستتر نماییم .

این نوع از نقد در کنار مقاومت و دلزدگی صاحب اثر در مقابل نقد ، به مرور زمان باعث "دید شکاک" شخص نقاد می شود .

ذات هنر و هر اثر هنری در وهله ی اول ، لذت بردن از پدیده های حاصل از آن می باشد که این دسته از نقادان - که بینش عادلانه در نقد را کنار گذارده اند - از درک آن محروم می باشند .

این شکل از نقد به مثابه آن است که شخصی وارد باغی پر از گل شده باشد ، اما به جای دیدن زیبایی های هزار رنگ باغ ، تنها نگاه خودش را معطوف به شاخه ی شکسته ای بنماید و آن را به باد نقد بگیرد که هم باعث رنجش باغبان می شود و هم خودش را از لذت زیبایی جاری محروم می سازد .

مساله ی دیگری که بایستی در نقد لحاظ کرد آن است که فرد نقاد بایستی درباره ی مقوله ی مورد بحث اطلاعات علمی و ساختاری کامل و جامعی داشته باشد . یک شاعر یا کارگردان یا موزیسین نباید صرفا پس از چند سال کوتاه فعالیت هنری یا ارائه ی تعداد محدودی اثر ، نبایستی به این نتیجه برسد که توانایی نقد دیگران را دارد و یا بدتر از آن ، خود را بی نیاز از نقد بداند .

چنین دیدگاهی نسبت به نقد باعث می شود که شخص نقاد نتواند با اشراف کامل و دید عادلانه به نقد بپردازد و بسیاری از لایه های پنهان اثر برای وی ناپیدا باقی بماند . از سویی دیگر فرد دچار توهم نقادی می شود ؛ یعنی خودش را کامل می داند و بی نیاز از انتقاد فرض می کند که در نتیجه مانع از شکوفایی و تکامل وی می گردد .

اگر دو مقوله ی بالا را در دسته ی "نقد فاقد دانش" یا "نقد غیر علمی" جای دهیم ، به موصوع دیگری می رسیم که به آن "نقد مغرضانه" می گویند .

در این جا ، فرد نقاد به نقاط قوت و لایه های پنهان اثر هنری آگاه است اما به دلیل مقاصد شخصی و اهداف گروهی ، اقدام به نقد تند و تخریب اثر می کند .

در نقد مغرضانه ، شخص نقد کننده سعی می کند تمام زیبایی های موجود در اثر را نادیده انگاشته و یا کم رنگ جلوه دهد و با بزرگ جلوه دادن نقاط ضعف موجود و یا گاها القا یک نقطه ی ضعف فرضی ، اثر هنری را ضعیف و فاقد هرگونه ارزشی به تصویر بکشد .

همانگونه که دو مقوله ی "نقد غیر علمی " و "نقد مغرضانه" هم صاحب اثر و هم نقاد را از مسیر اصلی دور کرده و باعث سیر قهقرایی هنر می شود ، شکل دیگری از نقد وجود دارد که هنرمند و اثر هنری را شکوفا کرده و باعث تکامل آن ها می گردد که به آن "نقد منصفانه" می گویند .

در نقد منصفانه ، شخص نقد کننده که دارای دانش کافی درباره ی موضوع مورد بحث می باشد ، با دیدی عادلانه به اثر نگاه کرده و با تفکیک موازی محاسن و معایب آن و در در کنار هم قرار دادن نقاط قوت و ضعف اثر ، عیار حقیقی آن را مشخص می نماید .